Çocuklar Okul Öncesinde Ne Öğrenir?
Okul öncesi programları akademik açıdan çok yoğun olsa da, daha çok öğrenmekle ilgili değil keşif ile ilgilidir. Okul öncesi müfredatlar bu açıdan çocuğa keşfetmesini sağlayacak ve merakını arttıracak araçlar sunmalıdır.
Her anaokulunun seçtiği farklı felsefeler ve müfredatlar mevcuttur. Seçtiğiniz anaokulu felsefesinden bağımsız olarak her anaokulu, erken çocukluk döneminde ince ve kaba motor beceriler üzerine yoğunlaşmalıdır. İnce ve kaba motor becerilerini, sosyal beceriler izler.
Bazı anaokulları tuvalet eğitimini tamamlamış çocuklar kabul ederken, bazı anaokulları da bezli çocuk kabul etmektedir. Daha sonra çocuğun durumuna ve yaşına göre, tuvalet eğitimi hem okulda hem de evde başlamalıdır. Anaokulu aynı zamanda kelime dağarcığını arttırır ve çocuğu disipline eder.
Okul Öncesi Eğitim Programı – Akademik ve Felsefik Duruş
Her anaokulu farklı bir müfredat ve farklı bir felsefik duruş içerir. Her okulun aynı programı uygulama zorunluluğu yoktur.
Örneğin bazı anaokulları dini eğitim veriyorken bazıları dini eğitim vermez. Montessori anaokullarında, montessori materyalleri varken, Waldorf anaokulunda farklı materyaller vardır.
Öğretmenler de anaokulunun felsefesinden bağımsız olarak çocuklara göre programı esnetebilir ve değiştirebilir. Örneğin sınıfın durumu iyiyse ona göre program işlerken, duygu regülasyonu sıkıntısı olan çocuk sayısı fazla ise ona göre bir programa devam eder.
Genel olarak okul öncesi müfredatta aşağıdaki kavramlar vardır:
- Mevsimler, günler, aylar
- Boyama etkinlikleri
- Renkleri öğrenmek
- İş birliğini öğrenmek
- Kesme & yapıştırma yapmak
- Çizim ve boyama yapmak
- Kendi elini yıkayabilmek, tuvaletini yapabilmek
- Masallar
- Kendi duygularını regüle edebilmek
- Doğa sevgisi
- Sayıları ve ritmik saymayı öğrenmek
- Koşma, zıplama ve atlama gibi kaba motor becerilerinde gelişmek
- Şekilleri tanımak, geometrik basit şekilleri bilmek
- Arkadaşları ile paylaşımı öğrenmek
- Nesneleri bir düzene göre sıralamak
- Sıra beklemek
- Hava durumu ile ilgili yağmur, kar, soğuk, sıcak, rüzgar gibi basit kavramları içselleştirmek
- Harf ve rakam yazabilmek
Anaokulu Etkinlikleri – Çocuklarda İnce ve Kaba Motor Becerileri
Okul öncesi dönemde en önemli noktalardan biri de kaba motor ve ince motor becerileridir. Kaba motor ve ince motor becerilerinde gecikme, çocukta potansiyel bir sıkıntıyı işaret eder. Bu yüzden anaokullarında bol bol cımbızla nesne taşıma ya da aktarım çalışmaları gibi etkinlikleri görürüz.
İnce motor aktiviteleri, yazmak, parmakları ile kavramak, çizmek, kesmek ve yapıştırmak gibi kavramları içerir. Kaba motor becerileri ise genel olarak, koşmak, zıplamak, topa vurmak, tek ayak üzerinde zıplamak, merdiven çıkmak gibi becerilerdir.
Çocukların günlük işlerini idame ettirebilmeleri için bu becerilerde ustalaşmaları gerekir. İnce motor becerisi gelişmemiş bir çocuk, boyama yapmaktan çatalı tutmaya ve kendi kendine yemek yemeye kadar uzun bir listede sıkıntı yaşarken, kaba motor becerilerinde sıkıntı yaşayan bir çocuk denge ve koordinasyon problemleri gibi sıkıntılar yaşayabilir.
Her motor becerinin olması gereken bir yaş aralığı vardır. Bu yaş aralığı her çocuğa göre farklılık gösterse de temel olarak farklılık göstermez. Örneğin, çocuğun yürümesi iki yaşını geçtiyse bu bir sıkıntıya işaret ediyor olabilir. Ya da çocuk üç yaşından sonra baş parmak ve işaret parmağı ile cisimleri kavrayamıyorsa bu bir sıkıntıya işaret ediyor olabilir. Eğer çocuğunuzun motor becerilerinde bir gecikme olduğunu düşünüyorsanız vakit kaybetmeden bir uzmana yönlenmenizi tavsiye ederiz. Erken tanı bu konuda çok önemlidir.
İnce motor becerileri – Anaokulu Etkinlikleri
İnce motor becerileri el göz koordinasyonunu da içerir. Bu konuda Montessori okullarının açık bir avantajı vardır. Çoğu montessori materyali el göz koordinasyonunu içeren etkinlikler içerir.
Daha önce belirttiğimiz gibi baş parmak ve işaret parmağı ile cımbızı tutup nesneleri aktarmak çok güzel bir ince motor etkinliğidir.
Aşağıda bazı becerileri zamanlamalarına göre sıralamaya çalıştık, umarız faydalı bulursunuz.
Doğumdan 3 Aya Kadar – Anaokulu Etkinlikleri
- Nesneleri tutar ve sallar
- Nesneyi ağzına götürür
3 ila 6 Ay – Anaokulu Etkinlikleri
- Nesneleri bir elinden diğer eline alır
- Kendi ellerini bir arada tutabilir
- Kolları ile oyuncaklara uzanır
6 ila 9 Ay – Anaokulu Etkinlikleri
- Eli ike komple nesneyi tutabilir
- Nesneleri sıkabilir
- Nesneleri parmaklarıyla oynatabilir
9 ila 12 Ay – Anaokulu Etkinlikleri
- Bir elini daha fazla kullanmaya başlar
- Küçük nesneleri herhangi bir kaba koyabilir
- Bir kitaptaki sayfaları çevirmeye çalışsa da tam başarılı olamaz
- Kıskaç kavramayı geliştirir (nesneleri kavramak için işaret parmağını ve baş parmağını kullanarak)
- Çatal kullanamaz ama elleri ile yemek yiyebilir
12 ila 18 Ay – Anaokulu Etkinlikleri
- Legolarla ufak kuleler yapabilir
- Kumu kepçeler
- Alkış yapabilir
- Boya kalemi ile karalar
- Bye bye yapar
18 Ay ila 2 Yıl – Anaokulu Etkinlikleri
- Boyaları daha iyi tutar
- Lego kulelerini daha yüksek yapar
- Kapları açabilir
- Kitap sayfalarını tek tek çevirebilir
2 yaş – Anaokulu Etkinlikleri
- Legolardan daha da büyük bir kule yapar
- Kapıları açabilir
- Ellerini yıkayabilir
- Fermuarları açabilir
- Oyun hamuru ile oynar
3 yaş – Anaokulu Etkinlikleri
- Kağıdı ikiye katlayabilir
- Şekle bakarak daire çizebilir
- Kolay düğmeleri açabilir
4 yaş – Anaokulu Etkinlikleri
- Kendi kendine giyinebilir
- Baş parmağı ile her parmağına dokunabilir
- Çatalı doğru kullanabilir
5 yaş – Anaokulu Etkinlikleri
- Bakarak bir daireyi kesebilir
- Bakarak şekilleri kopyalayabilir
- Kalemi doğru tutmaya başlar
- Bağcıkları bağlayamaz ama uğraşır
6 yaş – Anaokulu Etkinlikleri
- Legolarla küçük bir yapı oluşturur
- 20 parçalık bir yapbozu yapabilir
- Makasla rahatça kesmeler yapabilir
- Bıçak kullanabilir
Çocuğunuzun ince motor becerilerini geliştirmek istiyorsanız gidip alışveriş merkezine oyuncaklara büyük paralar vermeyin. Cımbız ya da maşa yardımı ile nesneleri toplamak, legolarla oynamak, resimler çizmek, karalamalar yapmak, süngerlerle sularla ve oyun hamurları ile oynamak hep ince motor becerilerini geliştirici etkinliklerdir.
Kaba motor beceriler
Kaba motor becerileri daha öncede bahsettiğimiz gibi büyük kas gruplarını içerir. Daha net bir şekilde ortaya koyarsak, bunlar yürüme, zıplama, atlama, top atma, merdiven çıkma gibi hareketlerdir.
Her çocuğun gelişimsel süreçleri farklı olsa da, aşağıda bazı kaba motor becerilerini zamanlamaları ile toplamaya çalıştık. Umarız size faydalı olur.
3 ila 6 Ay – Kaba Motor Becerileri
- Yuvarlanabilir
- Oturma pozisyonundayken başı düşmez
6 Ay ila 12 Ay – Kaba Motor Becerileri
- Emekleyebilir
- Otururken ayağa kalkar gibi hareketler geliştirir
- Desteksiz bir şekilde oturabilir
1 yaş – Kaba Motor Becerileri
- Koltuklara tırmanabilir
- Yardımla merdivenleri tırmanabilir
- Oyuncakları çekebilir ya da itebilir
- Tek elinden tutarsanız yürüyebilir
2 yaş – Anaokulu Etkinlikleri
- İki ayağı ile zıplayabilir
- Parmak ucu ile koşabilir
- Merdivenlerden çıkar
3 yaş -Anaokulu Etkinlikleri
- Üç tekerlekli bisiklete binebilir
- Düşmeden koşabilir
- Top atabilir
4 yaş – Anaokulu Etkinlikleri
- Top yakalayabilir
- Koşarken hızını değiştirebilir
- Ayak değiştirerek üst kata çıkar
5 yaş – Anaokulu Etkinlikleri
- Topu iki eliyle yakalayabilir
- Tek ayak üzerinde zıplayabilir
- Merdivenlerden çıkarken nesneleri taşıyabilir
6 yaş – Anaokulu Etkinlikleri
- Hareket eden topa gelişine vurur
- 20-30 cm yüksekliğindeki nesnelerin üzerinden atlar
- Dört tekerlekli bisiklete biner
Bebeğinizin hareketli olmasına özen gösterin, bazı hareketleri kendisinin keşfetmesine ve deneme yanılma yoluyla öğrenmesine izin verin. Ayağa kalkmaya çalışan çocuğunuza kollarından tutarak destek verin, emeklemeleri için teşvik edin. Örneğin, uzağa nesneler koyup emeklemesini teşvik edebilirsiniz.
Motor Beceri Gecikmeleri
Çoğu motor becerilerindeki gelişmeler, okul öncesi döneme kadar görülmeyebilir. Bunun için gerçekten hangi motor becerilerin ne zaman geliştiğini ve zaman geç kalındığını anlayabilen gözlemci ebeveynlere ihtiyaç vardır.
Olası gecikmelerde tam kapsamlı nörolojik bir muayene gerekir. Bazı durumlarda disgrafi ya da dispraksi gibi teşhislerde koyulabilir. Ama her durum için erken tanı koymak oldukça önemlidir.
Burada ebeveynlere düşen görev iyi bir gözlemci olmak ve kilometre taşlarının farkında olmaktır. Kaba motor becerilerinde gecikme, ince motora göre daha çabuk farkedilebilir. Bir buçuk yaşına gelmiş ve hala emeklemeyen ya da başını tutamayan bir çocukta, sıkıntılar olabileceğini anlayabilmek için çok bilgi birikimine ihtiyaç yoktur.
Fakat ince motor becerilerinde gecikmeyi anlamak daha zordur. Toplum olarak zaten çocuğa yeteri kadar alan tanıyıp bu konularda gelişmesini destekleyen bir yapıda değiliz. Döker diye yemek yedirmeyiz ve etrafı batırır diye kalem vermeyiz. Bu çerçevede, ince motor gelişiminde yaşanan gecikmeleri anlamak daha da zor olur.
Eğer kaba motor gelişmelerin kilometre taşlarında bir sıkıntı seziyorsanız mutlaka çocuk doktorunuz ile görüşünüz. Doktorunuz sizie yönlendirecektir. Bu disspraksi de olabilir başka bir gelişim gecikmesi ya da nörolojik bir porblem de olabilir.
Okul Öncesi Müfredatı
Her anaokulunun kendine özel bir sistemi ve müfredatı vardır. Aynı zamanda varolan okul müfredatı, çocuklara uygulanış açısından esnek olmalıdır.
Müfredatta okulun kaç saat olacağıda önemlidir. Yurtdışındaki okullar genel olarak iki üç gibi eğitimi sonlandırır. Türkiye’deki anaokullarında ise anaokuluna göre bu durum farklılık göstermektedir. Bazı okullar saat dört gibi kapatırken bazı okullar çalışan velileri gözeterek yediye kadar açık kalmaktadır.
Gün boyu, okul öncesi çocuğunun katılacağı pek çok etkinlik vardır:
- Bazen okullar geziler düzenleyebilmektedirler, postane gezileri, dişçi gezileri, müze gezileri bu tip gezilerdendir.
- Bazen okula itfaiyeci, polis memuru, doktor gibi konuşmacılar katılıp çocuklara birincil elden bilgi verebilirler.
- Kukla, tiyatro gibi özel gösterimlere katılım sağlanabilir.
- Şarkılar söylenir, muahbbetler yapılır, aktivite zamanlarında anasınıfı etkinlikleri yapılır.
- Akranları ile sosyalleşir. İki çocuğu bomboş bir odaya kursanız dahi, çocuklar oyun oynayacak bir şey bulur.
Bazı anaokulları çocuklara ödev vermeye kalkasa da, bir çok eğitimci ödevin gereksiz olduğuna inanmaktadır. Bazı anaokullarında ise çocuğun oyun oynarken boş zaman geçirdiği gibi çok ama çok yanlış bir düşünce vardır. Bu tamamı ile çocuğun gelişimine sekte vuracak sıkıntılı bir mantıktır. Çocuk öncelikle oyun oynayarak öğrenir ve deneyimler. O yüzden bu tip anaokullarından uzak durulmalıdır.
Çocuklar diğer çocuklarla sosyalleştiğinde bir çok konuda kazanım gösterir.
- Akranları ile sosyalleşir
- İşbirliği yapmayı öğrenir
- Sıra beklemeyi bilir
- Yaratıcı düşünme yetisi kazanır
- Problem çözme özellikleri gelişir
- Hayal güçleri gelişir
İyi bir anaokulu yapılandırılmış etkinlikler ile yapılandırılmamış etkinlikleri belli bir dengede tutar. Günümüzde bir çok eğitimci, yapılandırılmamış etkinliklerin çocuğun bütünsel gelişimine daha fazla fayda sağlayacağına inanmaktadır.
Okul Öncesi Etkinlikleri
Okul öncesi bir çok etkinlik türü mevcuttur. Çocuklar, Montessori’nin deyimi ile “emici zihinleri” ile süngar gibi dünyayı emmeye hazırlardır. Gelin hep birlikte anaokulu etkinlikleri üzerinde konuşalım.
STEM etkinlikleri dendiği zaman aklımıza en çok matematik etkinlikleri ve bilim ve fen etkinlikleri gelse de okuma etkinlikleri ile sanat etkinlikleri de okul öncesi etkinliklerinin vazgeçilmez parçalarıdır.
Okul Öncesi Matematik Etkinlikleri / Anaokulu Matematik Etkinlikleri
Okul öncesi matematik etkinlikleri mutlaka kavramları somutlaştırarak çocuğa gösteren materyallerden oluşmalıdır.
Öğretmen, sınıfa girip “haydi çocuklar dersimiz” matematik demez. Anaokulunda matematik günün her saatinde farkında olmadan öğrenilen bir şeydir.
Birebir de aktivite yapılabilir, grup olarakta aktivite yapılabilir. Anaokulu öğretmenleri bu konudaki en faydalı aktivitelerin bilincinde olmak durumundadırlar.
Miktar – Rakam İlişkisi
Rakam miktar ilişkisi okul öncesi matematiğinin temelidir. Neden?
Çünkü burada çocuklar rakamları somutlaştırır. 4 yaş çocuğuna on beş dediğinizde çocuk farklı algılar, on beş tane nesne gösterdiğinizde çocuk farklı algılar. Bu yüzden 5-6 yaş matematik etkinliklerinde de sıkça miktar – rakam etkinlikleri kullanılmalıdır. Nesne olarak, boncuk, taş, kalem ya da sayılabilecek herhangi bir nesne kullanabilir. Bir süre sonra çocuğun rakamları tanıyıp, karşısına uygun miktarda nesne dizdiğini ve rakamları içselleştirmeye başladığını fark edeceksiniz.
Ölçme
Ölçmeyi içeren en basit aktivitelerde bile çocuk öğrenir. Şu sorularla aktivite yapabilirsiniz:
Kaç tane? Ne şekli? Ne kadar dolu? Ne kadar boş? Kaç adet?
Sanat ile Matematik
Daha önce dediğimiz gibi matematik sadece matematik saatinde öğrenilmez. Örneğin bir üç yaş çocuğuna beş rakamını öğretmek var bir de aynı çocuğa beş gözlü tırtıl yapalım demek var. Sizce hangisinde çocuk beş rakamını içselleştirerek öğrenir?
Şekiller
Şekillerde aynı şekilde sanat aktiviteleri ile öğrenilebilecek kavramlardır. “Haydi çocuklar kardan adam yapalım” dediğinizde çocuklara daireyi öğretebilirsiniz. “Köşe kapmaca” oynayalım dediğinizde kare ve dikdörtgeni öğretebilirsiniz. Burada iş tamamı ile öğretmenin yeteneğine kalmaktadır.
Sayma
Ritmik sayma okul öncesi dönemde çocuklara verilmesi gereken kazanımlardandır. 1-100 rakamını çocuk tanır, ve beşer beşer ya da onar onar ritmik sayabilir.
Okul Öncesi Bilim Etkinlikleri / Anaokulu Bilim Etkinlikleri
Anaokullarında materyal zenginliğine bağlı olarak pek çok bilim ve fen etkinlikleri düzenlenebilir.
Size fikir vermesi açısından aşağıda bazı aktiviteleri sıraladık.
Yüzme ve Tekne Gezisi, hepimiz biliyoruz çocuklar suda oynamaya bayılırlar. Eğer okulun bulunduğu ilçe ve okulun fiziksel koşulları müsaitse bu tür geziler yapılabilir. Yazları, yüzme spor olarak direk müfredata da alınabilir.
Kir Labaratuarı: Çocuklar çamur ile oynamaya bayılırlar. Çamurdan oluşan bir bölüm, kesinlikle onların çok hoşlarına gidecektir.
Hayvan Takibi: Minik dedektifler iş başında. Akıl yürütme becerileri hayvan takipleri ile pekişir.
Buz küpleriyle yapılan deneyler ile çocuklar sıvı-katı ve soğuk-sıcak gibi kavramları sindirirler.
Yapı yapma etkinlikleri ise küçük mimarları ortaya çıkarır. Çocuklar ağırlık merkezi gibi kavramlara otomatik olarak giriş yapmış olur.
Bilim araçlarının kullanımını teşvik eden etkinlikler, çocukları motive eder. Bir stetoskop verdiğinizde çocuk onu tam kullanamaz ama içindeki doktor olma aşkını ortaya çıkarabilir.
Okul öncesi fen ve bilim etkinlikleri:
Okul öncesi fen ve bilim etkinlikleri heyecan verici olmalıdır, çocuğu ateşlemeli ve merak duygusunu körüklemelidir. Eğer bunlar yerine sıkıcı etkinlikler var ise, hiç bir işe yaramaz.
Faydalarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Merak duygusunu besler
- Dünyayı ve çevreyi tanımasına olanak sağlar
- Problem çözme kabiliyetini geliştirir
- Akıl yürütmeyi öğrenir
Peki bilimi öğretmenin doğru yolu nedir?
Zorlamayın yok ve ders vermek yok!
Maria Montessori yüz yıl önce çocukların materyal seçmesinin, kendi istedikleri materyal ile oynamasının, zorlamadan, öğrenme kaygısı gütmeden oynadığında kazanımlarının çok daha fazla olabileceğini söylemiştir.
Buna rağmen yüz yıl sonra hala okullarda ya da ailelerde bu tür zorlamalara şahit oluyoruz. Şunu unutmayın: Çocuklar zorlama ile öğ-re-ne-mez.
Uygulamalı deneyimler yoluyla öğretin
Siz yetişkin olarak bile bazen teorik değil kendiniz yaparak daha kolay öğrendiğinizi fark etmişsinizdir. Aynı mantık çocuklar için de geçerlidir. Uygulamalı olmayan hiçbir şey çocuğun aklında yer etmez. Etkinlikleri somutlaştırarak ve çocuğun kendisi yapmasına izin vererek yapmalısınız.
Çocuğunuzun zaten bildiklerini geliştirin
Çocukların beyninde daha önce öğrendikleri şeylerle ilgili nörolojik yollar mevcuttur. Zaten daha önce bilinen bir şeyi geri getirmek ya da üzerine koymak çok ama çok daha kolaydır.
Öğrenme yolları değişiklik gösterse de burada bir kaçını listelemek istedik:
- Neden – sonuç. ilişkileri (örneğin, buz dışarıda erir)
- Yapı ve işlevi (köpeğin dişleri sivri çünkü çiğ et ve kemik parçalar)
- Varyasyon ve sınıflandırma (örneğin, “kuşlar uçar, balıklar yüzer”)
- Cansız ve canlı kavramları (masa cansız, kırılabilir, hayvan canlı büyür)
Bu öğrenme yolları, anasınıfı etkinlikleriyle ilişkilendirilebilir.
Kavramsal olarak birbirine bağlı okul öncesi fen ve doğa etkinlikleri
Bir konuyu farklı bakış açıları ve farklı perspektifler ile beslemek, konuyu içselleştirmede her zaman daha avantajlıdır.
Örneğin “yaşam döngülerini” konu olarak seçerseniz, size başta çok sınırlayıcı gelebilir. Fakat sizde programınız üzerinde düşündüğünüzde aslında yaşam döngülerinin ne kadar geniş bir konu olduğunu fark edeceksiniz.
- Tohumlar ve bitkiler – tohum ekme, filiz olması, meyve vermesi, çiçek dökmesi-
- Hayvanların yaşam döngüsü (örneğin, tırtılın kelebeğe evrimi, kedi ve köpeklerin yaşamları)
- Sağlık ve hastalık
- Mevsimlere göre yaşayan hayvanlar
- Çöllerde yaşayan bitkiler
- Kış uykusuna yatan hayvanlar
Çocuğunuzun özel ilgi alanlarını teşvik edin
Daha önce dediğimiz gibi çocuklara zorla bir şey öğretmeye çalışmak akıntıya karşı kürek çekmektir. O yüzden mutlaka çocukların ilgi alanlarını keşfedin. Resim sevmeyen bir çocuğu resim çizmesi zorlamayın, matematiği sevmiyorsa toplama öğrenmesin okul öncesinde.
Yaşa uygun konuya bağlı kalın
Geçen akşam komşumuza gittim ve çocuğuna görelilik kuramı öğretmeye çalıştığını fark ettim. Bu arada çocuk 6 yaşına girmemiş henüz. Dedim çocuğun bilime ilgisi var ise onu da yok edeceksiniz. Neyse ki komşumuz beni dinledi.
Gerçekten de yaşa uygun etkinlik bulmak çok önemlidir. Çocuğun önünü açacağız diye fazlaca zorlayıp çocuğu gerçekten ilgisi olan şeyden de soğutmamak gerekiyor.
Kelimeleri Çocuklaştırmayın
İnanın bana siz daha şirin olmuyorsunuz ve çocuk daha kolay öğrenmiyor. Tam tersine aslında, siz daha itici oluyorsunuz ve aynı zamanda çocuk daha zor öğreniyor. Lütfen bunu yapmayın.
Bilim araçlarını günlük yaşamın bir parçası haline getirin
Benim önerim okullarda ve evlerde bir bilim alanı olsun. Çocuk gün içerisinde bu aletlere maruz kalsın. Böylece daha fazla kullanma olasılığı artacaktır.
Okul Öncesi Okuma Etkinlikleri / Anaokulu Okuma Etkinlikleri
Okul öncesi okuma ve Türkçe etkinlikleri, oturup çocukla okuma çalışmak ve harfleri öğretmek değildir. Biz okuma etkinlikleri dediğimiz zaman, birlikte şarkı söylemeyi, kitapları karıştırmayı, herhangi bir mutfak etkinliği yapmayı ya da resimleri yorumlamayı gibi çok geniş bir yelpazeden bahsediyoruz.
Aşağıda bazı pratik fikir ve bilgileri sizin için listelemeye çalıştık. Umarız işinize yarar.
Okul öncesi çocukların okuryazarlık becerilerini geliştirmeleri neden önemlidir?
Okuryazarlık becerileri sayesinde bilgiyi anlarız. Okuryazarlık yetisi gelişmiş çocuklar akademik başarıyı daha çabuk yakalarlar. Benlik saygıları daha çabuk gelişir ve empati yetenekleri ile olayları ve kişileri daha iyi anlarlar.
Yeterli okuryazarlık becerileri olmayan çocuklar, bilgiyi kavramada güçlük çekerler. Bu da daha sonraki akademik başarısını etkiler.
Okuryazarlık becerileri nelerdir- sadece okumayı öğrenmekle mi ilgili?
Okuryazarlık becerileri derken -yanlış anlamayın- burada okumayı bilmekten bahsetmiyoruz. Dilin farkına varma, seslerin nasıl çıktığını anlama gibi kavramsal kazanımlar da bunun bir parçasıdır. Okul öncesi okuma etkinliği yapan çocuklar aşağıdaki yetileri kazanır.
- Öz benlik ve öz saygısı daha fazla olur.
- Kendilerine güvenlidirler
- Empati yetenekleri gelişmiş olduğu için başkalarıyla da iyi çalışırlar.
- Yeni fikirlere açlık duyarlar
- Daha yaratıcı ve farklı bakış açıları geliştirirler.
Okul öncesi çocuklar için okuma yazma etkinlikleri
Okuryazarlığının okumayı bilmek olmadığını öğrendik. Peki ama nedir bu okuma yazma etkinlikleri? Okuma yazma etkinlikleri aslında sadece okulda yapılan aktiviteler değildir, günlük hayatlarımızda bir çok okuma yazma etkinliği yapıyoruz. Ne demek istediğimizi okudukça daha iyi anlayacaksınız.
Hikaye okumak:
Yatarken çocuğunuza masal anlatıyor musunuz? Cevap evet ise siz de okuma yazma etkinliği yapıyorsunuz demektir. Çocuğun masalı dinlemesi, anlaması ve soru sorması hem çok güzel bir okuma etkinliğidir hem de çocuğun anne-babası ile bağını geliştirir.
Bir kütüphane kurun:
Çocuğunuz okumayı bilmese dahi kitaplarını koyabileceği güzel bir alanı olsun. Günlük hayatında sürekli bu alanı görmek, merak duygusunu ateşleyecektir.
Şarkı söylemek ve tekerlemeler:
Çocuklara birlikte şarkı söylemek ve tekerlemeler sormakta güzel bir okul öncesi okuma yazma etkinliğidir. Bazen gelenekselleşmiş yöntemler en iyileri olabiliyor. Tekerlemeler de eskiden bu yana gelen güzel ve eğlenceli bir yöntemdir.
Günlük karşılıklı konuşmaları teşvik etmek:
Herhangi bir konu üzerinde konuşun, kendisini ifade etmesine izin verin. Bırakın anlatsın. Buna o alanı sağlayın.
Oyun oynamak:
Oyun oynamak etkinlik olduğu kadar aynı zamanda bir tedavi yöntemidir. I Spy gibi birçok oyun çocuğun okuma yazma ve kendini ifade etme becerilerini geliştirir. Onun dışında zaten oyun oynamanın sayısız faydası vardır. Çocuk her zaman oyun oynarken öğrenir bunu sakın unutmayın.
Sanat formlarını ve kaynaklarını kullanma:
Çocuk daha okumayı bilmezken çizmeyi bilir. O yüzden her türlü sanat, çocuğun kendini ifade etmesini sağlar ve sanat etkinliklerinin tartışmasız bir dolu faydası vardır.
Sesleri ve müziği keşfetme:
Müzik aletlerini keşfetmek hem bütüncül bir etkinliktir hem de çocuğun içinde müziğe karşı bir merak varsa onu ortaya çıkarmak için idealdir. Evde müzik aletleri olmasa dahi tencere ve kaşık ile çok güzel ritimler oluşturabilirsiniz.
Işık ve gölge oyununu kullanma:
Bu tür atraksiyonlar çocuğun ilgisini çekmek için kullanılabilir. Masalı bir direk olarak anlatmak var bir de güzel bir ortam yaratarak anlatmak var. Bu şekilde ilgisiz çocuklar dahi masalınızı dinlemek için çevrenize uçuşacaklardır.
Drama etkinlikleri:
Drama etkinliklerinin çocuğa sayısız faydası vardır. Bütüncül bir etkinliktir. Diğer bir deyiş ile hem merak duygusunu körükler, hem yaratıcılığını arttırır hem empati duygusunu geliştirir.
Okuryazarlık açısından zengin bir ortam sağlama:
Çocuğun aklına bir şey koymak için önce onu görmesini sağlayın. Bu yüzden zengin bir öğrenme ortamı sağlamak bu konuda oldukça önemlidir.
Okul Öncesi Sanat Etkinlikleri / Anaokulu Sanat Etkinlikleri
Merak insanın gelişimindeki en önemli kavramlardan biridir. Çocuklarda bu merak ile doğar, insan eğer merak etmeseydi bu kadar gelişemezdi. Maalesef çoğu zaman biz bu merak duygusunu bastırıp, ezberci eğitim ile yok ediyoruz.
Eğitimciler yapılandırılmamış sanat etkinliklerini savunmaktadır. Yani internetten bir ev çıktısı alıp çocuğa boya demek, sağlıklı bir sanat etkinliği değildir. Çocuğun farklı malzemeleri denemesine izin vermek, hayal gücünü serbest bırakmak her sanat öğretmeninin görevidir. Peki sanat aktiviteleri okul öncesinde neden önemlidir?
Çocuklar okul öncesi sanat etkinlikleri yaparken ne olur?
İnce motor becerileri – Daha önce ince motor becerileri başlığında da tartıştığımız gibi tüm sanat etkinlikleri ince motor kaslarına hitap eder ve gelişmesine yardımcı olur.
Bilişsel gelişim – “Bastırarak çizersem kağıdı yırtabilirim ya da çok bastırırsam koyu olur” gibi düşüncelere neden olduğundan dolayı sanat bilişsel gelişimi destekler.
Matematik becerileri – İlk şekiller, sayılar ve bunların somutlaştırılması sanat ile olur. Sen hiç üç kafalı ördek gördün mü?
Dil becerileri – Çocuğun yaptığı bir aktivite üzerinde konuşmak, açık uçlu sorular sormak, ona kendisini ve aktivitesini anlatmak için bir alan açmak dil becerileri için oldukça önemlidir.
Burada önemli olan nokta, sonucu değil çabayı övmek. Yani çocuğunuz bir resim yaptıysa güzel ya da çirkin olmuş yerine ne ile ilgili olduğu hakkında konuşun. Karşılaştırma yapmayın. Açık uçlu sorular sorun.
Çocuğunuzu taklit edin – Sizin resim yeteneğiniz varsa gidip dünya harikası bir tablo çizmeyin. Çocuğunuz ile çocuk olun. Resminizin ne kadar iyi olduğuna odaklanmasın, hep çabadan bahsedin sonuçtan değil.
Seçenekler sağlayın – Boya, renkli kalemler, tebeşir, oyun hamuru, keçeli kalemler, pastel boyalar, yağlı pasteller ya da doğal materyaller gibi çeşitli malzemeler sunun.
Destekleyin, liderlik etmeyin – Sadece sanat etkinliklerinde değil diğer tüm etkinliklerde de hep destekleyici olun. Siz liderlik etmeyin, bırakın o sürüklesin. Siz liderlik ederseniz yaratıcılığına ket vurmuş olacaksınız.
Açık uçlu tutun – Sanat etkinlikleri yapılandırılmamış ve açık uçlu olmalıdır. Yapılandırılmış etkinlikler ile yaratım süreci gerçekleşmez.
Ürüne değil sürece odaklanın – Daha önce de dediğimiz gibi, sonuca değil sürece odaklanın. Ne kadar çok çaba gösterdiğini övün. Önemli olan şeyin sonuç değil, çaba olduğunu anlamasını sağlayın.
Bırak gitsin – Güvenliğini sağladıktan sonra çocuğa müdahaleci olmayın. Bırakın gitsin. Kendi özgürlüğünde yaratıcılık dağlarında yürümesine izin verin. Siz onu kalıplara sokarsanız, etkinlikleri hem kısırlaştırmış olursunuz hem de çocuğun gelişimine ket vurmuş olursunuz. Bırakın kaşıktan telefon, sepetten çatı yapsın. Müdahil olmayın.
Anaokulu Etkinlikleri yazımız hakkında siz ne düşünüyorsunuz? Lütfen geri bildirimde bulunun.